بسم الله الرحمن الرحیم
گاه نامه ی:
شب یلدا
فهرست
متن اول: واژه ی شب یلدا
متن دوم: شب یلدا چیست؟
متن سوم: یلدا برای ایرانیان چگونه است؟
متن چهارم: جشن یلدا و آدات مرسوم در ایران
متن پنجم: خوراکی های شب یلدا
متن ششم:داستانک شب یلدا
متن هفتم:شعر (تا صبح شب یلدا)
(smsمتن هشتم:پیامک (
گروه یلدا: سیده حدیثه حسینی ، سارا انصاری ،عاطفه حیدری ، زهرا باقری
شب یلدا چیست؟؟؟
شب یلدا یا شب چله بلندترین شب سال در نیمکره ی شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از 30 آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی(نخستین روز زمستان) اطلاق می شود. ایرانیان و بسیاری از اقوام شب یلدا را جشن میگیرند این شب در نیمکره ی شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز و طول شب کوتاهتر می باشد.
واژه ی شب یلدا
معنای((زایش زادروز)) و تولد است.
ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید روزها بلندتر می شوند و تابش نور ایزدی افزونی میابد.
آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر با زایش خورشید میخواندند و برای آن جشن بزرگی برپا میکردند.
و از این رو به دهمین ماه سال (دی) ((دی در دین زرتشتی به معنی دادار و آفریننده)) می گفتند که ماه تولد خورشید بود.
واژه ی دی
dadhva از Dey
اوستایی آمده است که به معنی خداوند day و آفریدگار است و این واژه با
Tag وdaeyانگلیسی خود که از
ژرمنی متقدم آمده استمرتبط نمی باشد.
ماه دی در تقویم مذهبی ایران باستان آغاز سال نو مذهبی بوده است.
چنان که میراث آن از راه میترائیسیم به مسیحیت و تقویم امروزی نیز رسیده است.
یلدا برای ایرانیان چگونه است؟
ایرانیان باستان بر این اعتقاد هستند که یلدا یکی از خداهای مرد آنان است در فردای این شب به وجود می آید و خون گاو مقدس را می ریزد و در زمانی که خون آن گاو به زمین می رسد، ریشه ی گیاهان در زیر زمین سرسبز میشود و در فصل بهار به روئیت ایرانیان به در می آید و یلدا با شیطان به جنگ می ایستد و مردم عادی را تحت مراقبت قرار میدهد ،یلدا و شب یلدا و جشن هایی که در این شب برگزار می شود یک سنت باستانی است،مردم روزگاران دور و گذشته که کشاورزی بنیان زندگی آنان را تشکیل می داده است و در طول سال با سپری شدن فصل ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهیی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند آنان ملاحظه می کردند که در بعضی ایام و فصول روز ها بسیار بلندتر می شود و در نتیجه در آن ها روزها از روشنی و نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش اند، مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی از هند و ایرانی-هند و اروپایی دریافتند که کوتاهترین روزها آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله بعد از آن روزها به تدریج بلندتر و شب ها کوتاه تر می شوند از همین و آن را شب زایش خورشید نامیده اند و آن را آغاز سال قرار داده اند. بدین سال در دوران کهن sareda و saredhaفرهنگ اوستایی سال با فصل سرد شرع می شد و در اوستا واژه که مفهوم سال را آماده می کند خود به معنی سرد است و این به معنای بشارت پیروزی اورمزد به اهریمن و روشنی به تاریکی است.
در آثار الباقیه ابوریحان بیرونی صفحه 225 از روز اول دی ماه با عنوان خور نیز یاد شده است و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن ، ((خره روز)) ثبت شده است، اگر چه در بعضی منابع دیگر (( خرم روز)) نامیده شده است در برهان قاطع ذیل واژه ی ((یلدا)) چنین آمده است، یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جدی و آخر قوس و آن درازترین شبهاست. در تمام سال و در آن شب و یا نزدیک شدن به آن شب آفتاب به برج جدی تحویل می کند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک می باشد و بعضی گویند شب یلدا یازدهم جدی است تاریکی نماینده اهریمن بود و چون در طولانی ترین شب سال تاریکی اهریمنی بیشتر می پاید این شب برای ایرانیان نحس بود و چون فرا می رسید آتش می افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیطانی نابود شده و بگریزند، مردم گردهم جمع شده و شب را با خوردن و نوشیدن و شادی و پایکوبی به سر می آورند و خوانی ویژه می گستردند، هر آنچه میوه ی تازه فصل که نگاه داری شده بود و میوه های خشک در سفره می نهادند ، سفره ی شب یلدا ((میزد)) نام داشت و شامل میوه های ترو خشک و نیز آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان ((لرک)) که از لوازم این جشن و ولیمه بود پرافتخار و ویژگی ((اورمزد)) و ((مهر)) یا خورشید برگزار میشد ،در آیین های ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آینی،خوانی میگشتردند که به آن افزودن و به آلات و ادوات نیایش مانند آتشدان،عطردان،نجوردان،برسم و غیره،پرآوردها و فرآورده های خوردنی فصل وخوراک های گوناگون،خوراک مقدس مانند ((میزد)) نیز نهاده می شود.
ایرانیان گاه شب یلدا را تا دمیدن پرتو پگاه در دامنه کوه های البرز به انتظار باز زاییده شدن خورشید می نشستند ، برخی در مهرابه ها ،نمایشگاه های پیروان آیین مهر به نیایش مشغول می شدند تا پیروزی مهر و شکست اهریمن را از خداوند طلب کنند و شب هنگام دعایی به نام ((نی ید)) را می خواندند که دعای شکر از نعمت بوده است روز پس از شب یلدا ((یکم دی ماه)) را خورروز ((روز خورشید )) و دی گاهان می خواندند و به استراحت می پرداختند و تعطیل عمومی بود.
خوروز در ایران باستان روز برابری انسان ها بود در این روز همگان از جمله پادشاه لباس ساده می پوشیدند تا یکسان به نظر آیند و کسی حق دستور دادن به دیگری نداشت و کارها داوطلبانه انجام می گرفت نه تحت امر در این روز جنگ کردن و خونرزی حتی کشتن گوسفند و مرغ هم ممنوع بود این موضوع را نیروهای متخاصم با ایرانیان نیز میدانستند و در جبهه ها رعایت می کردند و خون ریزی به طور موقت متوقف می شد و بسیار دیده شده که همین قطع موقت جنگ به صلح طولانی و صفا تبدیل شده است و در این روز بیشتر از این رو دست از کار می کشیدند که نمیخواستند احیانا مرتکب بدی شوند که آئین مهر ارتکاب هرکار بد کوچک را در روز تولد خورشید گناهی بسیار بزرگ می شمرد، ایرانیان به سر و چشم مظهر قدرت و در برابر تاریکی و سرما می نگریستند و در خورروز در برابر آن می ایستادن و عهد می کردند که تا سال بعد سرو دیگر بکارند.
زمستان 97
یلداتان مبارک
زمستان 97
جشن یلدا و عادات مرسوم در ایران
ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب یلدا آخرین شب پاییز را که دراز ترین و تاریک ترین شب در طول سال است تا سپیده دم بیدار می مانند و در کنار یکدیگر خود را سرگرم میکردند تا اندوه غیبت خورشیدو تاریکی و سردی روحیه ی انان را تضعیف نکند و بابه روشنایی گراییدن اسمان به رخت خواب رود و ی بیاسانید و در ایین کهن بنا به یک سنت دیرینه ایین مهر شاهان ایرانی در روز اول ماه دی تاج و تخت شاهی را بر زمین می گذاشتند و با جامه ای سپید به صحرا می رفتند و بر فرشی سپید می نشستند در بان ها و نگهبان های کاخ شاهی و همه ی برده ها و خدمت کاران در سطح شهر ازاد شده و به سات دیگران زندگی می کردند رییس و مرؤس پادشاه و مردم عادی همگی یکسان بودند البته درستی این امر تأکید نشده وشاید افسانه ای بیش نباشد ایرانیان دراین شب باقی مانده میوه هایی را که انبار کرده بودند به همراه خشکبار و تنقلات می خوردند و دور هم گرد هیزم افروخته می نشستند تا سپیده دم بشارت روشنایی دهد زیرا به زعم انان در این شب تاریکی و سیاهی در اوج خود است جشن یلدا در ایران امروزی نیز با گرد هم امدن وشب نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار میشود مثل گویی که نوعی شعر خوانی و داستان خوانی است در قدیم اجرا شده است به این صورت که خانواده ها در این شب گرد می امدند و پیرترها برای همه قصه تعریف میکردند ایین شب یلدا یا شب چله خوردن اجیل مخصوصا هندوانه انار شیرینی و میوه های گوناگون است که همه جنبه ی نمادی دارند و نشانه ی برکت تندرستی فراوانی وشاد کامی هستند این میوه ها که اغلب دانه های زیادی دارند نوعی جادوی سرایتی محسوب می شوند که انسان ها با توجه به برکت خیزی و پرواه بودن انها خودشان را مانند انها برکت اور می کنند و نیز باروری را در خودشان افزایش می دهند و همچنین انار و هندوانه با رنگ سرخشان نمایندگانی از خورشید در شب یلدا به شمار میروند
امشب هم مثل جشن تیرگان فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی پاییزی انها اینده گویی میکنند
خوراکی های شب یلدا
از نظر طب سنتی ایران در شب یلدا باید غذاهای گرم خورده شود . میوه ی مخصوص این شب کدوتنبل می باشد که دارای طبیعت گرم میباشدمیوه هندوانه مخصوص چله ی تابستان است نه زمستان چون طبیعت هندوانه سرد است و در فصل گرم باید خورده شود همچنین کدو تنبل در تقویت قوای مغز موثر است اما در این شب رسم بر این است که میوه هایی چون هندوانه انار ووهم چون خشکبار اجیل تخمه پسته ومیباشد
داستانک
شب سردی بود پیره زن بیرون میوه فروشی زل زده بود به مردمی که میوه می خریدند شاگرد میوه فروش تند تند پاکت های میوه را توی ماشین مشتری ها میگذاشت و انعام میگرفت پیره زن با خودش فکر میکرد چی میشد میتونست میوه بخره و ببره خونه رفت نزدیک تر چشمش به جعبه ی چوبی بیرون مغازه افتاد که میوه های خراب گندیده داخلش بود افتاد با خودش گفت چه خوبه سالم تر هاش رو ببره خونه میتونست قسمت های خراب میوه ها رو جدا کنه و بقیه رو بده به بچه هاش هم اسراف نمی شد هم بچه ها شاد می شدن .برق خوشحالی توی چشمانش دوید دیگه سردش نبود
پیره زن رفت جلو و نشست پای جعبه ی میوه تا دستش
رو برد داخل جعبه شاگرد میوه فروش گفت دست نزن ننه پاشو برو پی کارت پیرزن زود
بلند شد وخجالت کشید چند تا از مشتری ها نگاهش
کردن صورتش را قرض گرفت دوباره سردش شد راهش رو کشید و رفت چند قدم که دور شد خانمی صدایش کرد مادرجان
مادر جان پیر زن ایستاد و برگشت وبه زن نگاه کرد زن لبخندی زد و گفت اینها را برای
شما خریدم 3تا پلاستیک دستش بود پر از
میوه پیرن گفت دستت درد نکنه اما من مستحق نیستم زن گفت اما من مستحقم مادر مستحق
دعای خیر اگر اینها رو نگیری دلم شکستی جون بچه هات بگیر زن منتظر جواب پیرزن
نموند میوه ها رو داد دست پیرزن و سریع دور شد پیر زن هنوز ایستاده بود و رفتن زن
رو نگاه می کرد قطره اشکی در چشمش جمع شده بود غلتید روی صورتش دوباره گرمش شده
بود با صدای لرزانی گفت پیر شی ننه الهی
خیر ببینی این شب چله مادر . بله دوستان شب یلدا همه دور هم طولانی ترین
شب سال سرگرم خوردن اجیل ومیوه وگرم گفتگوی خود هستیم و دوست داریم که این شب تموم
نشه ایا تا به حال فکر کردید کسانی هستند که در این سرما بدون خانه و سر پناه با
شکم گرسنه از خدا می خواهند این شب سردم زودتر تموم شود
تا صبح شب یلدا .
چند این شب و خاموشی ؟ وقت است که برخیزم
واین اتش خندان را با صبح بر انگیزم
گر سوختنم باید افروختنم باید
ای عشق بزن در من کز شعله نپرهیزم
صد دشت شقایق چشم در خون دلم دارم
تا خود به کجا اخر با خاک در امیزم
چون کوه نشستم من با تاب و تب پنهان
صد زله برخیزد انگاه که برخیزم
برخیزم و بگشایم بند از دل پر اتش
وین سیل گدازان را از سینه فرو ریزم
چون گریه گلو گیرد از ابر فرو بارم
چون خشم رخ افروزد در صاعقه اویزم
این سایه سحر خیزان دل واپس خورشیدن
زندان شب یلدا بگشایم و بگریزم.
 مشخصات |
درباره این سایت